افراطی‏گری غربگرایان و انزوای علما

با پیروزی مشروطه‏خواهان بر محمدعلی‏شاه که در نتیجه همراهی مردم و مجاهدات علما تحقق یافت، امید می‏رفت که با استقرار مشروطیت و اجرای قانون اساسی کشور ما در مسیر مردم‏سالاری دینی به سمت پیشرفت، توسعه، آزادی و استقلال پیش برود. اما از همان ابتدای فتح تهران، عده‏ای افراطی مسیری خلاف مسیر ملت و روحانیت شیعه در پیش گرفته و با افراطی‏گری مانع اجرای قانون و استقرار آزادی و امنیت در کشور شدند. تلاش علما و مراجع نجف برای اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی که بر اساس آن پنج عالم طراز اول بر مصوبات مجلس از لحاظ انطباق آنها با قواعد شرعی نظارت می‏نمودند. حرکتی قانونی بود که از سوی گروههای قانون‏گریز و سکولار مورد بی‏اعتنایی و حتی عکس‏العمل خشن قرار گرفت. ترور سید عبدالله بهبهانی و طرح نقشه ترور حاج‏آقا نورالله، گام‏هایی بود که عشاق آزادی پاریس برای وابستگی ایران و جدایی دین از سیاست برداشتند. در چنین شرایطی حاج‏آقا نورالله که در مظان ترور، تروریست‏های افراطی قرار داشت، علی‏رغم انتخابش به عنوان یکی از 5 نفر علمای طراز اول این‏گونه صلاح‏دید که با مهاجرت به نجف و ملاقات با مراجع آن دیار به خصوص مرحوم آخوندخراسانی آنها را از آنچه در ایران می‏گذشت آگاه سازد. لذا خائفا یترقب عازم نجف اشرف شد و با آگاه ساختن مراجع نجف از وضع ایران موجی از انتقادات جدی را علیه افراطیون غربگرا برانگیخت. حاج‏آقا نورالله در آستانه هجرت به نجف اشرف تلگراف زیر را به مجلس شورای ملی ارسال کرد:
تلگراف حاج آقانورالله به مجلس مبنی بر رد پیشنهاد مجلس از اصفهان به تهران

«تلگراف مبارک بهارستان، از اینکه نظر به حُسن ظن که به داعی داشته، این ضعیف را به جهت نظارت قانون انتخاب فرموده‏اند، کمال امتنان و تشکر حاصل شد. افسوس که تلگراف مبارکه در سه منزلی اصفهان که برحسب نذری که نموده بودم مسافر عتبات بودم زیارت شد. و چون اول وظیفه این خدمت به ملت است این قسم می‏دانم که خاطر مبارک حجج الاسلام عتبات عالیات را از بعضی مطالب مملکت کاملاً مستحضر نمایم.اُولی این قسم دانستم که عاجلاً ادای تکلیف شرعی خود را نموده ضمنا بزرگترین خدمت به این اساس مقدس را انجام نموده، سه ماهه مشرف به این خدمت خواهم شد و از تعجیل معذرت می‏خواهم. و هرگاه مطلب لازمی است که باید خاطر حقیر را مستحضر نمایید در عراق منتظر هستم.»1 و 2

ورود حاج‏آقا نورالله به نجف و استقبال بی‏نظیر مرحوم آخوند خراسانی از او
حاج آقا نورالله چنانچه خود در تلگراف می‏نویسد، یکی از دلایل رفتنش به عتبات و خروج از ایران برای مطلع کردن مراجع نجف می‏باشد. اما چگونگی ورود حاج آقا نورالله به نجف را آیتالله شیخ لطفالله صافی گلپایگانی از زبان یکی از فضلای «موقعی که خبر ورود حاج آقا نورالله به نجف رسید، مرحوم آخوند خراسانی عده‏ای را به چند فرسخی برای استقبال ایشان فرستادند. و ایشان را با احترام فوق‏العاده وارد شهر کردند. در زمان ملاقات مرحوم آخوند از حاج آقا نورالله گِله کردند که امثال شما چرا نباید به عنوان طراز اول به مجلس برود؟ و آن مرحوم واقعه و جریانات انحرافی در مشروطیت را برای مرحوم آخوند به طور دقیق بیان و شرح دادند.»3

پی‌نوشت‌ها:

1 . لازم به تذکر است که حاج آقا نورالله علیرغم عدم شرکت در مجلس ، خود مقدمات سفر مرحوم مدرس رابرای شرکت در مجلس به عنوان یک نفر مجتهد طراز اول فراهم آورد.
2 . اصل این سند در بایگانی اسناد مجلس شورای ملی موجود است. و در کنگره پنجاهمین سالگرد شهادت مدرس ارائه گردید.
3 . مصاحبه با آیت‏الله صافی گلپایگانی.

منبع: ایرانیان http://www.iichs.org